Upala pankreasa koja se može razviti u ozbiljne komplikacije
Svaki put kada preteramo u masnoj hrani ili alkoholu, naš organizam ulaže velike napore da reguliše varenje i dovede telo u ravnotežu. Tada „trpe“ svi organi, a jednu od većih uloga u procesu varenja hrane u digestivnom sistemu zauzima pankreas, koji se može nazvati i razlagačem hrane, zahvaljujući sintezi tri grupe enzima koji razlažu proteine, lipide i ugljene hidrate. Ponekad samo jedno ozbiljno prejedanje ili opijanje postaje „okidač“ za veoma jak bol koji se može javiti u predelu stomaka.
Pankreatitis cena
| Analiza / Usluga | |
|---|---|
| Gastroenterološki pregled | 4.000 din |
| C-Reaktivni Protein CRP | 700 din |
| Holesterol | 180 din |
| HDL holesterol | 180 din |
| LDL holesterol | 180 din |
| Trigliceridi | 180 din |
| C-Reaktivni Protein CRP | 700 din |
| Bilirubin ukupni | 170 din |
| Bilirubin direktni | 170 din |
| ALT(SGPT) | 170 din |
| AST(SGOT) | 170 din |
| Ultrazvuk abdomena | 3.500 din |
Funkcije pankreasa u organizmu čoveka
Pankreas ili gušterača predstavlja žlezdu koja se nalazi skoro horizontalno u gornjem delu abdomena, između želuca i kičme. Pankreas je žlezda sa unutrašnjim i spoljašnjim lučenjem, pa je njegova uloga u organizmu dvojaka.
Unutrašnja ili endokrina funkcija obuhvata specijalizovane ćelije koje proizvode i izlučuju hormone u krvotok ( najznačajniji su insulin i glukagon ), pomoću kojih se reguliše šećer u krvi i metabolizam.
Spoljašnja ili egzokrina funkcija podrazumeva sintezu tri grupe enzima, koji se izlučuju u tanko crevo i potpomažu varenje hrane. Uloga tih enzima je da razlažu složene molekule hrane na prostije oblike ( proteine, masti, ugljene hidrate ), koje organizam potom može da iskoristi.
Gušterača je veoma aktivna žlezda, koja tokom jednog dana izlučuje u tanko crevo oko 2,5 l pankreasnog soka, koji ima bitnu ulogu u procesu razlaganja hrane.
Zašto dolazi do upale pankreasa?
Enzimi koji učestvuju u varenju ne aktiviraju se u pankreasu, već se u pasivnom obliku izlučuju iz pankreasa u dvanaestopalačno crevo, gde postaju aktivni učesnici u razgradnji hranljivih materija. Međutim, ako se enzimi aktiviraju u samom pankreasu, to može dovesti do oštećenja tkiva i upale pankreasa ili pankreatitisa.
Upala pankreasa može biti akutna i hronična. Akutna upala pankreasa nastaje naglo i stanje može varirati od blage nelagode do težih oblika, koji mogu biti opasni po život i zdravlje. Hronična upala pankreasa predstavlja dugotrajni zapaljenski proces, koji dovodi do trajnog oštećenja tkiva i poremećaja funkcije pankreasa.
Pankreatitis je veoma ozbiljno zdravstveno stanje, čija pojava nije retka kod nas. Prognoza i lečenje zavisi od težine oštećenja samog pankreasa, uzroka bolesti, starosti i opšteg zdravstveniog stanja obolelog, hroničnih bolesti od kojih boluje itd.
Pankreatitis može nastati usled različitih uzroka:
- Kamen u žučnoj kesi ili žučnim putevima – kamenac blokira izvodni kanal pankreasa, što sprečava normalno kretanje enzima
- Hipertrigliceridemija (visok nivo triglicerida u krvi) – visok nivo masti u krvi može da izazove oštećenje pankreasa
- Operativni zahvati u predelu abdomena
- Alkoholizam – oštećenje pankreasa uzrokovano prekomernom upotrebom alkohola
- Autoimuna upala pankreasa – imuni sistem organizma napada sopstveni pankreas
- Trauma u vidu udarca ili nezgoda u predelu pankreasa
- Konzumiranje određenih lekova
- Cistična fibroza – stvaranje gustog sekreta koji sužava kanale u pankreasu
- Infekcije kao što su zauške
- Genetika
- Tumor pankreasa
Najčešći uzročnici pojave pankreatitisa su prekomerna upotreba alkohola, kao i prusustvo kamenca u žuči.
Specifični simptomi pankreatitisa
Kod osoba koje boluju od upale pankreasa javljaju se specifični simptomi, koji mogu varirati od blažih tegoba sve do stanja šoka. Konstantan bol u gornjem delu stomaka koji se širi prema leđima je najistaknutiji simptom pankreatitisa. Prilikom konzumiranja hrane, taj bol se može pogoršati, naročito nakon jačeg, masnijeg obroka, a ublažava se saginjanjem ka napred. Simptomi se mogu razlikovati u zavisnosti od tipa pankreatitisa.
Kod akutne upale gušterače, mogu se javiti:
– jak i prodoran bol u predelu stomaka, koji nastaje odjednom (bol se može pogoršavati ležanjem, kašljanjem, vežbanjem i unosom obilnijih obroka, a smanjiti se uspravljanjem u sedeći položaj, naginjanjem ka napred i konzumacijom manjih obroka)
– stomak može biti osetljiv i tvrd na dodir ili potpuno opušten
– nadutost
– mučnina
– povraćanje
– ubrzan rad srca
– plitko, brzo disanje
– visoka temperatura
Simptomi hronične upale pankreasa su:
– konstantan bol koji varira po trajanju i jačini, ali ne prestaje (pojačava se posle jela)
– dijareja
– povraćanje
– gubitak apetita i telesne težine
– masna stolica
– vrtoglavica itd.
Kako proveriti i potvrditi upalu pankreasa u organizmu?
Ukoliko imate neke od pomenutih simptoma, veoma je važno da se što pre javite specijalisti, koji će vas pregledati i postaviti tačnu kliničku sliku. Prilikom dijagnostike pankreatitisa, specijalistički pregledi u Millenium Medic Centru nude vam brzu, pouzdanu i kompletnu uslugu, uz stručan tim gastroenterologa i analiza u najsavremenoj laboratoriji.
Dijagnostika upale pankreasa najpre obuhvata specijalistički pregled gastroenterologa (obuhvata uzimanje anamneze, merenje telesne temperature, krvnog pritiska, provera ubrzanog pulsa, fizički pregled uz proveru osetljivosti stomaka). Nakon toga, lekar će vas uputiti na laboratorijske analize krvne slike i biohemije, putem koje se proveravaju CRP, glikemija (nivo šećera u krvi), holesterol, trigliceridi, parametri funkcije jetre i bubrega ( urea i kreatinin, ukupni i direktni bilirubini, ALT, AST, ALP, GGT), enzimi pankreasa (amilaze i lipaze u serumu i urinu), kao i analiza mokraće. Pored kompletne krvne slike, rade se i ultrazvuk abdomena i CT skener abdomena za potvrdu dijagnoze.
Visok nivo enzima pankreasa u krvi najčešće ukazuje na akutni pankreatitis (vrednosti uglavnom budu tri puta veće od normalnih). Kod ovog tipa upale pankreasa, često se uočava i pad leukocita, a ponekad i povišen broj triglicerida i snižen nivo kalcijuma u krvi.
Akutni pankreatitis
Akutni pankreatitis predstavlja zapaljenski proces žlezde pankreasa, koji se uglavnom javlja iznenada i naglo. Akutna upala gušterače ima dva oblika – lakši i teži. Od lakšeg akutnog pankreatitisa boluje većina ljudi – oko 80 % obolelih. Međutim, ostalih 20 % ima neki oblik teže upale akutne forme pankreatitisa i tada se izgledi za izlečenjem smanjuju (smatra se da smrtnost iznosi oko 10 %).
Lakši oblik akutnog pankreatitisa ne traje dugo i obično nedelju dana nakon primene terapije dolazi do izlečenja. Međutim, akutni napadi upale se mogu ponovo javiti, ukoliko se nastavi istim načinom života. Prekomerno konzumiranje masne hrane, alkohola, zatim pojava kamenca u žučnoj kesi, različitih infekcija, korišćenje lekova itd., najčešći su uzroci akutnog pankreatitisa. Kod težih oblika akutne upale gušterače, dolazi do razaranja tkiva pankreasa i okolnih organa, usled čega dolazi do izlučivanja toksičnih materija u krvotok. Na taj način, oštećuju se svi vitalni organi (pluća, srce, bubrezi, jetra, digestivni trakt itd.), što može biti veoma opasno po zdravlje.
Hronični pankreatitis
Hronični pankreatitis predstavlja dugotrajni, progresivni zapaljenski proces, koji može trajati i nekoliko godina, a vremenom se pogoršava. Može izazvati trajno oštećenje (nekrozu) pankreasa, što ostavlja ožiljke na tkivu gušterače koji sprečavaju proizvodnju enzima i hormona. Češći je kod muškaraca nego kod žena. Smatra se da je najčešći uzročnik hronične upale pankreasa alkoholizam, a kod dece cistična fibroza.
Hronični pankreatitis može trajati godinama, a jedan je od indikacija za dobijanje karcinoma pankreasa. Rana pojava karcinoma pankreasa često prolazi neopaženo, jer ne pokazuje nikakve simptome. Kada znaci krenu da se ispoljavaju, karcinom je uglavnom uznapredovao, pa je lečenje praktično nemoguće. Jedan od prvih simptoma koji ukazuju na ranu pojavu raka pankreasa je žutica (žuta boja beonjača i kože), naročito kada karcinom nastane u glavi pankreasa (u blizini žučnog kanala, kada može pritisnuti kanal i izazvati žuticu). Ako se karcinom razvije u telu ili repu pankreasa, može se nesmetano širiti bez naročitih simptoma. Obično kad se otkrije, karcinom je već uznapredovao i do drugih organa. Ostali simptomi raka pankreasa su i tamni urin, masne stolice, svrab kože, nadimanje, bol u stomaku i leđima, gubitak apetita, mučnina, duboka venska tromboza u nogama, dijabetes itd.
Kako se leči upala pankreasa?
Lečenje pankreatitisa najviše zavisi od uzroka, stepena same upale, kao i komplikacije oboljenja. Neki od važnih oblika lečenja koji se primenjuju su:
- Učestalo hidriranje organizma – davanje tečnosti intravenski, kako bi se uspostavio odgovarajući protok krvi do pankreasa i okolnih organa
- Korišćenje analgetika – kako bi se umanjili bolovi
- Sprečavanje unosa hrane i tečnosti na usta tokom prvih 24 do 48 sati – kako bi se ograničila aktivnost pankreasa
- Dijeta – postepeno uvođenje blage i nemasne hrane
- Antibiotska terapija – za sprečavanje ili lečenje infekcije gušterače
- Lečenje osnovnih uzroka nastanka pankreatitisa – lečenje triglicerida, kamena u žuči, promena lekova itd.
- Operacija – invazivno odstranjivanje oštećenog dela pankreasa.
Akcije i popusti
Biohemijska analiza krvi
Glukoza, Kompletni Lipidogram, Urea, Kreatinin, Gvozđe, Ukupni bilirubin, AST, ALT, GGT
Analiza krvi i urina
Kompletna krvna slika sa leukocitarnom formulom, Urea, Kreatinin, Gvozđe, Glukoza, Kompletni Lipidogram, AST, ALT, Urin mikroskopski sediment
Analiza krvi i urina za trudnice
Kompletna krvna slika sa leukocitarnom formulom, Urea, Kreatinin, Gvozđe, Glukoza, Urin mikroskopski sediment
Internistički pregled sa ultrazvukom abdomena
Pregled specijaliste interne medicine sa ultrazvukom abdomena
Nefrološki pregled sa ultrazvukom abdomena
Pregled specijaliste nefrologije sa ultrazvukom adbomena